Kredyty dla Mikrofirm 2024/2025. Analiza rynku, trendy i prognozy.

MIKROFIRMY NA KREDYTOWEJ HUŚTAWCE 2024

Rok 2024 był dla polskich mikroprzedsiębiorców czasem intensywnych zmagań i strategicznych decyzji finansowych. W obliczu wciąż odczuwalnych wysokich stóp procentowych, galopujących cen energii oraz rosnącej presji płacowej, najmniejsze podmioty gospodarcze musiały wykazać się nie lada elastycznością. Jak wynika z danych, choć wartość portfela kredytów dla mikrofirm nieznacznie drgnęła w górę, ogólna dynamika zaciągania nowych zobowiązań wyhamowała. Przyjrzyjmy się bliżej, jakie zjawiska ukształtowały ten skomplikowany krajobraz kredytowy.

MIKROFIRMY W POLSCE 2024. KRAJOBRAZ PEŁEN WYZWAŃ

GOSPODARCZA RZECZYWISTOŚĆ MAŁEGO BIZNESU

Warunki makroekonomiczne w 2024 roku nie rozpieszczały przedsiębiorców. Wysokie stopy procentowe, mające na celu walkę z inflacją, bezpośrednio przekładały się na koszt pieniądza i dostępność finansowania. Jednocześnie, rosnące ceny nośników energii oraz wzrost wynagrodzeń generowały znaczącą presję na koszty operacyjne mikrofirm. Te wyzwania, w połączeniu z wciąż wysoką inflacją, nie zawsze znajdowały odzwierciedlenie we wzroście produktywności. Co więcej, obserwowalne zmiany w zachowaniach konsumentów, którzy w obliczu niepewności gospodarczej częściej decydowali się na ograniczanie konsumpcji na rzecz budowania oszczędności, dodatkowo wpłynęły na spadek popytu na kredyty ze strony małego biznesu.

MIKROFIRMY – CICHY MOTOR POLSKIEJ GOSPODARKI

Na koniec 2024 roku, według danych Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG), w Polsce funkcjonowało około 2,5 miliona mikrofirm. To właśnie te najmniejsze przedsiębiorstwa stanowią kluczowy element krajowej gospodarki, odgrywając niebagatelną rolę w tworzeniu miejsc pracy i generowaniu dochodu narodowego. Ich działalność koncentruje się przede wszystkim w sektorach takich jak budownictwo, usługi, handel oraz produkcja. Zrozumienie ich kondycji finansowej jest zatem niezbędne do oceny ogólnej sytuacji gospodarczej kraju.

APETYT NA KREDYT? NISKI POZIOM UKREDYTOWIENIA MIKROFIRM

Niepokojącym sygnałem pozostaje niski poziom ukredytowienia polskich mikrofirm. Szacuje się, że wynosi on zaledwie około 17%. Oznacza to, że wśród aktywnie działających podmiotów gospodarczych, mniej niż co piąta firma korzysta z finansowania bankowego w postaci kredytu. To pokazuje, jak duża część tego sektora opiera swoją działalność na środkach własnych lub innych, pozabankowych formach finansowania, ale także wskazuje na potencjalne bariery w dostępie do kapitału.

PORTFEL KREDYTOWY MIKROFIRM – ANALIZA KOŃCA ROKU 2024

WARTOŚĆ PORTFELA ROŚNIE, ALE CZY TO POWÓD DO OPTYMIZMU?

Na koniec grudnia 2024 roku, wartość całkowitego portfela kredytów zaciągniętych przez mikrofirmy osiągnęła poziom 74 miliardów złotych. Stanowiło to 14% łącznej wartości portfela kredytów wszystkich przedsiębiorstw i jednostek samorządu terytorialnego (który wyniósł 511,6 mld zł). W ujęciu rok do roku, wartość portfela kredytów mikroprzedsiębiorstw wzrosła o 1,5 miliarda złotych, czyli o 2,1%. Udział kredytów małych firm w polskim PKB to jednak zaledwie 2,0%. Czy ten wzrost jest jednak symptomem ożywienia? Biorąc pod uwagę ogólną dynamikę i strukturę, odpowiedź nie jest jednoznaczna.

NA CO FIRMY POŻYCZAJĄ NAJCZĘŚCIEJ? STRUKTURA ZADŁUŻENIA

Analizując strukturę zadłużenia mikrofirm, wyraźnie widać, że dominują potrzeby bieżące. Aż 33,9% portfela to kredyty obrotowe, a kolejne 25,5% to kredyty w rachunku bieżącym. Jeśli dodamy do tego inne pożyczki o podobnym charakterze, okazuje się, że niemal 70% całego zadłużenia przeznaczane jest na finansowanie bieżących potrzeb operacyjnych. Z kolei kredyty inwestycyjne, które są motorem rozwoju i modernizacji, stanowiły jedynie 23,8% zadłużenia mikrofirm. Taka struktura może świadczyć o ostrożności w podejmowaniu długoterminowych zobowiązań rozwojowych w niepewnym otoczeniu.

BRANŻOWY PODZIAŁ KREDYTOWEGO TORTU

W podziale branżowym, największy udział w portfelu kredytowym mikrofirm miały przedsiębiorstwa z sektora usługowego (41,0%) oraz handlowego (29,4%). Łącznie te dwa sektory odpowiadały za ponad 70% wartości zadłużenia najmniejszych firm. Firmy produkcyjne posiadały 14,9% udziału, a firmy budowlane – 13,0%.

AKCJA KREDYTOWA DLA MIKROFIRM 2024. SPOWOLNIENIE Z WYJĄTKAMI

OGÓLNY SPADEK DYNAMIKI – SYGNAŁ OSTRZEGAWCZY

W całym 2024 roku mikroprzedsiębiorcy zaciągnęli nowe kredyty na łączną kwotę 22,0 miliardów złotych. Niestety, oznacza to spadek dynamiki rok do roku o 3,8%. Ten negatywny trend jest wyraźnym sygnałem zmniejszonego apetytu na finansowanie zewnętrzne, co może być pochodną zarówno wyższych kosztów kredytu, jak i ogólnej niepewności gospodarczej.

KREDYTY INWESTYCYJNE. PARADOKS WZROSTU WARTOŚCI PRZY MNIEJSZEJ LICZBIE

Ciekawym zjawiskiem jest sytuacja na rynku kredytów inwestycyjnych. Jako jedyne z trzech głównych produktów kredytowych, odnotowały one dodatnią dynamikę w ujęciu wartościowym, która wyniosła +6,2% na koniec zeszłego roku. Jednakże, ten wzrost wartości nie szedł w parze ze wzrostem liczby udzielonych kredytów. Wręcz przeciwnie, liczba zaciągniętych kredytów inwestycyjnych spadła aż o 29,2%. Sugeruje to, że choć mniej firm decydowało się na inwestycje finansowane kredytem, te które to robiły, pożyczały wyższe kwoty.

FINANSOWANIE BIEŻĄCEJ DZIAŁALNOŚCI TRACI NA SILE

Wartość udzielonych kredytów obrotowych w 2024 roku była niższa o 9,9% w porównaniu do roku 2023. Podobnie, wartość kredytów w rachunku bieżącym skurczyła się o 8,9%. Spadki te potwierdzają ogólną tendencję do ograniczania zadłużenia przeznaczonego na finansowanie bieżącej płynności i działalności operacyjnej.

BRANŻOWY KALEJDOSKOP KREDYTOWY MIKROFIRM W 2024 ROKU

Akcja kredytowa w 2024 roku była mocno zróżnicowana w zależności od branży, w której działały mikrofirmy.

USŁUGI NIEZMIENNIE NA CZELE. ODPORNOŚĆ W CENIE

Niewątpliwym liderem pod względem aktywności kredytowej pozostały firmy usługowe. Zaciągnęły one 72,8 tysiąca nowych kredytów na łączną kwotę 8,5 miliarda złotych, co oznacza wzrost wartościowy o 3% rok do roku.

Jak zauważa dr hab. Waldemar Rogowski, główny analityk Grupy BIK. „Wzrost cen energii elektrycznej i gazu znacząco wpłynął na poziom zyskowności i rentowności firm usługowych. Branże takie jak gastronomia, hotelarstwo czy salony kosmetyczne szczególnie odczuwają presję, ponieważ koszty energii i wynagrodzeń stanowią duży procent ich kosztów operacyjnych. Plusy obecnej sytuacji w branży usługowej to rosnąca popularność ekonomii doświadczenia i wolnego czasu, które tworzą popyt na wybrane usługi, a także wzrost dochodów w tej kategorii.” To pokazuje, że mimo presji kosztowej, pewne segmenty usług wciąż znajdują przestrzeń do rozwoju i inwestycji.

HANDEL ODCZUWA SKUTKI OSZCZĘDNOŚCI. KONSUMENCI ZACISKAJĄ PASA

Na drugim miejscu pod względem wartości zaciągniętych kredytów uplasowały się firmy handlowe. Banki udzieliły im 33,7 tysiąca kredytów na łączną kwotę 5,72 miliarda złotych. Oznacza to jednak spadek o 11,8% rok do roku.

Profesor Rogowski komentuje. „Rok 2024 nie był okresem konsumpcji, sprzedaż detaliczna wzrosła tylko o 2,7% w relacji do 2023 roku. Konsumenci zaczęli ograniczać wydatki na rzecz oszczędzania, a wysokie ceny i stopy procentowe ograniczyły zakupy na kredyt. Znalazło to odzwierciedlenie w sytuacji finansowej mikroprzedsiębiorców z branży handlowej.” Sektor ten wyraźnie odczuł zmianę nastrojów konsumenckich.

PRODUKCJA WALCZY Z PRZECIWNOŚCIAMI. GLOBALNE I LOKALNE BARIERY

Firmy produkcyjne w 2024 roku zaciągnęły łącznie 15,2 tysiąca kredytów, co oznacza spadek liczby o 6,3%. Wartość przyznanych im kredytów wyniosła 3,16 miliarda złotych, co przekłada się na spadek rok do roku o 7,3%.

Główny analityk Grupy BIK wyjaśnia. „Sytuacja polskich firm produkcyjnych charakteryzuje się mieszanką wyzwań i możliwości, wynikających zarówno z globalnych trendów gospodarczych, jak i lokalnych uwarunkowań. Do kluczowych wyzwań mikrofirm produkcyjnych można zaliczyć cztery czynniki. rosnące wynagrodzenia, rosnące ceny energii, problemy z łańcuchami dostaw oraz recesja w gospodarce niemieckiej.” Te wielowymiarowe trudności odbiły się na aktywności kredytowej tego sektora.

BUDOWNICTWO POŻEGNAŁO HOSSA?. CZAS STABILIZACJI I NOWYCH WYZWAŃ

Branża budowlana, która w ostatnich latach cieszyła się rekordowymi zyskami i wysoką rentownością, w 2024 roku weszła w okres spowolnienia. Wartość udzielonych jej kredytów spadła o 2,9% rok do roku, osiągając poziom 4,21 miliarda złotych. Liczba zaciągniętych kredytów ledwo przekroczyła 26 tysięcy, co oznacza spadek o 3,7% rok do roku.

Profesor Rogowski wskazuje na kluczowe wyzwanie. „Największym wyzwaniem dla branży budowlanej jest dostępność zasobów ludzkich. W szczególności dotyczy to realizacji przedsięwzięć budowlanych w okresie kumulacji realizowanych projektów, gdy konkurencja o pracowników może prowadzić do wzrostu kosztów wynagrodzeń i zmniejszenia marż a także do spadku produkcji budowlano - montażowej.” Sektor budowlany musi więc mierzyć się z nowymi realiami.

JAKOŚĆ SPŁAT KREDYTÓW MIKROFIRM – ŚWIATŁA I CIENIE 2024

ALARMUJĄCE SYGNAŁY Z RYNKU KREDYTÓW INWESTYCYJNYCH

Analiza jakości spłacanych kredytów przez mikrofirmy przynosi niepokojące wnioski, szczególnie w odniesieniu do kredytów inwestycyjnych. Obserwuje się istotne pogorszenie ich spłacalności. W ujęciu wartościowym, udział kredytów inwestycyjnych opóźnionych o ponad 90 dni na koniec grudnia 2024 roku wynosił aż 22%. Co gorsza, wskaźnik ten wzrósł w ciągu 12 miesięcy 2024 roku o 2,9 punktu procentowego. Kredyty inwestycyjne są obecnie drugim najgorzej spłacanym typem kredytu przez mikroprzedsiębiorców, zaraz po kredytach obrotowych (gdzie wskaźnik szkodowości wynosi 24,4%).

BRANŻOWE RÓŻNICE W RZETELNOŚCI SPŁAT

Jednocześnie można zaobserwować lekką poprawę jakości spłat w trzech z czterech głównych sektorów. W grudniu 2024 roku poprawiły się BIK Indeksy Jakości dla kredytów firm handlowych (poprawa o 0,21 p.p. r/r), dla firm produkcyjnych (poprawa o 0,32 p.p. r/r) oraz dla firm budowlanych (znacząca poprawa o 0,58 p.p. r/r). Niestety, jedynie wskaźnik dla firm usługowych uległ pogorszeniu – wzrósł o 0,07 p.p. rok do roku, sygnalizując rosnące problemy z terminową obsługą zadłużenia w tym segmencie.

PERSPEKTYWY NA RYNEK KREDYTÓW DLA MIKROFIRM W 2025 ROKU

CO CZEKA MIKROFIRMY W NOWYM ROKU? KLUCZOWE CZYNNIKI KSZTAŁTUJĄCE PRZYSZŁOŚĆ

Chociaż szczegółowe prognozy na 2025 rok wymagają dalszych analiz, na podstawie trendów z 2024 roku można wskazać kluczowe czynniki, które będą kształtować rynek kredytów dla mikrofirm.

• OTOCZENIE MAKROEKONOMICZNE. Dalsza ewolucja stóp procentowych, poziomu inflacji oraz cen energii będzie miała fundamentalne znaczenie. Potencjalne obniżki stóp mogą przynieść ulgę, ale ich skala i tempo są trudne do przewidzenia.

• NASTROJE KONSUMENCKIE I BIZNESOWE. Odbudowa zaufania konsumentów i przedsiębiorców jest kluczowa dla ożywienia popytu wewnętrznego i skłonności do inwestowania.

• KOSZTY DZIAŁALNOŚCI. Presja płacowa oraz koszty surowców i materiałów pozostaną istotnym wyzwaniem, wpływając na rentowność i zdolność kredytową mikrofirm.

• POLITYKA REGULACYJNA I PROGRAMY WSPARCIA. Ewentualne nowe programy rządowe lub unijne wspierające płynność i inwestycje małych przedsiębiorstw mogą odegrać istotną rolę.

• ADAPTACJA SEKTOROWA. Poszczególne branże będą musiały kontynuować adaptację do zmieniających się warunków. Sektor usługowy, mimo swojej siły, musi monitorować jakość portfela. Handel będzie zależny od siły nabywczej konsumentów, produkcja od sytuacji na rynkach globalnych, a budownictwo od dostępności zasobów i popytu inwestycyjnego.

• ZARZĄDZANIE RYZYKIEM KREDYTOWYM. Pogarszająca się jakość spłat kredytów inwestycyjnych z pewnością wpłynie na ostrożność instytucji finansujących i może prowadzić do zaostrzenia kryteriów udzielania kredytów.

Rok 2025 zapowiada się jako kolejny okres wymagający od mikroprzedsiębiorców dużej elastyczności, innowacyjności oraz umiejętnego zarządzania finansami. Zrozumienie dynamiki rynku kredytowego i czynników na niego wpływających będzie kluczowe dla podejmowania trafnych decyzji biznesowych i zapewnienia stabilnego rozwoju w niepewnym otoczeniu. Czujność i proaktywne podejście do finansowania będą ważniejsze niż kiedykolwiek.